-
1 кагылу
возвр.-страд. от кагу1) возвр. каса́ться, прикаса́ться/прикосну́ться, тро́гать, дотра́гиваться/дотро́нуться, притра́гиваться/притро́нуться, задева́ть/заде́тькитапларга кагылу — прикаса́ться к кни́гам
чәчләргә кагылу — дотра́гиваться до воло́с
2) би́ться, ударя́ться ( о волнах)чал дулкыннар ярга кагыла — седы́е во́лны ударя́ются о бе́рег
3) уклоня́ться/уклони́ться, сторони́ться, посторони́ться || уклоне́ниеюлдан читкәрәк кагылу — уклони́ться от доро́ги в сто́рону
4) каса́ться, брать, присва́иватьколхоз милкенә кагылу — присва́ивать колхо́зное добро́
кеше әйберенә кагылу — брать чужу́ю вещь
5) перен. относи́ться, каса́ться, вме́шиваться, име́ть отноше́ниякичәге сүзләр сиңа да кагыла — вчера́шние слова́ и к тебе́ отно́сятся
бу эш сиңа кагыла — э́то де́ло тебя́ каса́ется
6) каса́ться, затра́гивать/затро́нуть, поднима́ть/подня́ть (какой-л. вопрос)ул үзенең китабында фонетика мәсьәләсенә дә кагылган — он в свое́й кни́ге затро́нул и вопро́сы фоне́тики
7) заходи́ть/зайти́, забега́ть/забежа́ть ( на короткое время), зае́хать ( попутно)базардан кайтканда апама кагылдым — возвраща́ясь с ры́нка, забежа́л к сестре́
кайткан чакта аптекага кагылу — попу́тно зайти́ в апте́ку
8) страд. от кагу 3)-6)•- кагылып кую
- кагылып китү
- кагылып үтү
- кагылып узу -
2 кагылу-сугылу
страд. от кагу-сугу1) быть би́тым (поби́тым) || побо́иәтисеннән күп кагылу-сугылу күрде — от отца́ получа́л мно́го побо́ев
2) перен. невзго́ды ( судьбы), несча́стья, неприя́тностикагылу-сугылуларга бирешмәү — не слома́ться пе́ред невзго́дами
-
3 кагылу
-
4 кагылу
сущ. прикосновение -
5 шаукым кагылу
= шаукым тию; шаукым сугу1) заболе́ть ( под влиянием злого духа), подве́ргнуться влия́нию зло́го ду́ха; см. тж. зәхмәт кагылу2) влия́ть, возде́йствовать, оказа́ть ( отрицательное) влия́ние -
6 авырткан җиргә кагылу
= авырткан җиргә бәрелү; авырткан җиргә төртү; авырткан җиргә чәнчү каса́ться больно́го ме́ста; наступа́ть/наступи́ть на больно́е ме́сто; причиня́ть/причини́ть боль; береди́ть душе́вную ра́ну; наступи́ть на больну́ю мозо́ль -
7 гыйффәтенә кагылу
= гыйффәтенә тию1) обесче́стить, опозо́рить (де́вушку)2) испо́ртить, замара́ть репута́цию, запятна́ть до́брое и́мя3) заде́ть самолю́бие -
8 җене кагылу
1) увлека́ть, захва́тывать/захвати́ть2) увлека́ться, бре́дить -
9 зәхмәт кагылу
= зәхмәт тию1) подверга́ться заболева́ниям (влия́ниям злых ду́хов)2) шутл. увлека́ться/увле́чься (чем-л.) (рыбалкой, чтением, машинами и т. п.) -
10 чуанына кагылу
= чуанына тию косну́ться больно́го ме́ста, наступи́ть на люби́мую мозо́ль -
11 җен
I сущ.1) джин, чёрт, нечи́стый, нечи́стая си́ла, злой дух, бес || бе́сов; бесо́вскийҗен сихерләде — заколдова́ли джи́ны
2) перен.; бран. чёрт, дья́волэчеңдә җен утырадыр синең — в тебе́, наве́рное, бес сиди́т
ат җене кагылган — у него́ страсть к лошадя́м
артистлык җене бар үзендә — у него́ есть артисти́ческая жи́лка
4) перен. могу́щество, мощь, си́лаяшьлек җене — си́ла мо́лодости
ниндидер бер җене бар язның — есть не́кое могу́щество у весны́
••җен алгыры (җен оргыры) — чёрт возьми́, чёрт побери́
җен алыштырган (җен алмаштырган) — окая́нный
җен ачуы чыгу (җен ачуы кузгалу) — взбеси́ться, взбелени́ться, приходи́ть/прийти́ в я́рость
җен баласы — бесёнок, чертёнок; шалу́н, озорни́к
җен вәсвәсәсе — бесо́вское наважде́ние
җен зәхмәте кагылу — сойти́ с ума́, потеря́ть рассу́док; помеша́ться (по старым поверьям, под воздействием джинов)
җен карчыгы — ве́дьма
җен качыру — изгоня́ть нечи́стую си́лу, загова́ривать
җен ташы — бессо́вестный
җен теле — чёртов язы́к, чертовщи́на, пу́таница
җен шикелле күрү — ненави́деть
җене кату — рассерди́ться, взбеси́ться, вы́йти из терпе́ния
җене сөймәү (җене яратмау) — не принима́ть душо́й, душа́ не лежи́т, не переноси́ть, терпе́ть не мочь
җене чыгу — разозли́ться, взбелени́ться, выходи́ть/вы́йти из себя́
җенен алу — см. кирәген бирү
җенен чыгару — разозли́ть, взбеси́ть, привести́ в бе́шенство
- җен шикеллеҗененә килешү (җененә ярау) — быть по душе́
- җене кагылу II сущ.; анат.1) пищево́д2) сухожи́лие••җенен өзү — анести́ смерте́льный уда́р
-
12 шаукым
сущ.1) влия́ние, де́йствие, возде́йствие ( обычно отрицательное); след, после́дствие чего-л. или какого-л. собы́тия; см. тж. кәсәфәткамалышта калуның шаукымы — после́дствия окруже́ния
гриппның шаукымы бөердә калды — грипп дал осложне́ние на по́чки
2) уст. боле́знь, по́сланная сверхъесте́ственной си́лой; влия́ние зло́го ду́хашаукым булса, өшкертмичә китми — е́сли влия́ние зло́го ду́ха, то на́до вы́гнать за́говорами
3) перен.; разг. страсть, нестерпи́мое стремле́ние к чему-л.; увлече́ние чем-л.; зуд прост.ат шаукымы кагылу (тию, төшү) — страсть к лошадя́м; увлече́ние лошадьми́
иҗат шаукымы — тво́рческое увлече́ние
••- шаукым кагылушаукымга ияреп (эләгеп) — под влия́нием (мод, какого-л. течения и т. п.)
- шаукым тию
- шаукым сугу
- шаукым салу
- шаукымга эләгү
- шаукымга иярү -
13 авырткан җиргә бәрелү
-
14 авырткан җиргә сугу
-
15 авырткан җиргә тию
-
16 авырткан җиргә төртү
-
17 авырткан җиргә чәнчү
-
18 авырту
неперех.1) заболева́ть/заболе́ть; разба́ливаться/разболе́тьсятавышка колагың авыртыр — от шу́ма заболя́т у́ши
ятып укыма, күзең авыртыр — не чита́й лёжа, глаза́ заболя́т (бу́дут боле́ть)
эчең авыртса - авызыңны тый, күзең авыртса - кулыңны (тый) — (посл.) заболи́т живо́т - воздержи́сь от еды́, заболя́т глаза́ - уйми́ ру́ки
2) боле́ть, проболе́ть, поболе́ть || боль, бо́лиарканың авыртканын тоймау — не ощуща́ть бо́ли (бо́лей) в спине́
баш авыртуы — головна́я боль
бөтен тәнем авырта — всё те́ло боли́т; боль (бо́ли) во всём те́ле
эч авыртуы (эч авыртканы) басыла төште — боль в животе́ приути́хла
авырту тойгысы — болево́е ощуще́ние
3) в знач. прил. авырткан больно́йавырткан баш белән — с больно́й голово́й
авырткан бармагыңны бәйлә — перевяжи́ (себе́) больно́й па́лец
•- авырткан җир
- авыртуны баса торган
- авыртуны бетерә торган
- авыртканны баса торган
- авыртканны бетерә торган
- авыртып алу
- авыртып бетү
- авыртып йөрү
- авыртып китү
- авыртып тору••авырткан җиргә басу — наступа́ть/наступи́ть на больно́е ме́сто
- авыртмас башка тимер таякавырткан сөялгә басу — книжн. наступа́ть/наступи́ть на больну́ю мозо́ль
- авыртмас башка тимер тарак
- авыртмаган башка тимер таяк
- авыртмаган башка тимер тарак
- авырткан җиргә кагылу
- авырткан җиргә бәрелү
- авырткан җиргә төртү
- авырткан җиргә чәнчү
- авырткан җиргә сугу
- авырткан җиргә тию -
19 гыйффәт
сущ.; книжн.1) целому́дрие, де́вственность, неви́нность2) нра́вственная чистота́, че́стность, добропоря́дочность•••гыйффәтен бозу — растлева́ть, растли́ть (малоле́тнюю), обесче́стить, опозо́рить
-
20 җәрәхәт
сущ.1) ра́на, ране́ние; поре́з, разре́завыр җәрәхәт — тяжёлая ра́на
җәрәхәтне чистарту — очища́ть (обраба́тывать) ра́ну
җәрәхәтне төзәтү — заживи́ть ра́ну
пычак җәрәхәте — ножева́я ра́на
2) перен. ра́на, тра́вма, душе́вная боль, страда́нияйөрәк җәрәхәт — душе́вная, серде́чная ра́на; ра́на се́рдца, души́
3) я́зва ( во внутренних органах)ашказаны җәрәхәте — я́зва желу́дка
•- җәрәхәт урыны
- җәрәхәт эзе
- җәрәхәт төзәлү••җәрәхәтенә кагылу — каса́ться больно́го ме́ста
җәрәхәткә тоз сибү (җәрәхәт өстенә тоз сибү) — растравля́ть (разбереди́ть) душе́вную ра́ну
- 1
- 2
См. также в других словарях:
кагылу — 1. (Кагу) 2. Орыну, тию, җиңелчә генә бәрелү 3. Юлдан, баскан, утырган урыннан тайпылу, чыгу 4. Тию, орыну. Берәр нәрсәне үзләштерү, алу 5. Берәр нәрсәгә карау, кагылышлы булу сиңа да кагыла 6. Нәрсәгә дә булса тукталу, искә алу 7. Юл уңаенда… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тию — 1. Берәр нәрсәгә бәрелеп тукталган хәлдә тору яки шундый торышта булып алу; кагылу, орыну яки терәлү. Орыну, орынып яту. Берәр нәрсәгә яки берәр чиккә җитеп тору яки җитеп терәлү 2. Кызу хәрәкәт уңаена яки җилләнеп, очып килеп бәрелү. Бик каты… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тукыну — кит. 1. (Намуска, вөҗданга һ. б. га) тию, кагылу. (Кул белән) кагылу, тию 2. күч. Буйсыну, баш ию … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йогану — диал. Кемгә яки нәр. б. кагылу, тотыну искегә йогансаң, исең китәр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мимоза — 1. Кузаклылар семь. тропик үсемлек (агач, куак, лиана) ; кайбер төрләренең яфраклары аз гына кагылу белән йомарланып китә 2. Мәңге яшел һәм вак, сары себерке чәчәкле акация төре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
орыну — 1. Тию, кагылу; тиеп, кагылып китү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
орынып — Бик якын, янәшә 2. Нәр. б. рөхсәтсез тотыну, кагылу, тию. күч. Кем. б. иминлеген, тынычлыгын бозу; һөҗүм итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сөял — (СӨЯЛЛЕ) (СӨЯЛЛӘНҮ) – 1. Тире өстенә үсеп чыккан, орлык зурлыгындарак каты төер; рус. Бородавка 2. Аяк кулдагы тиренең: озак эшләүдән, сыдырылудан бирчәю сәбәпле кабарыбрак һәм катыланып калган урыны. СӨЯЛГӘ БАСУ – Берәүнең аеруча борчыган,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
типке — Кыйналу, кыерсытылу; читкә кагылу (тибелү) хәле; кемнең дә булса кыйнавы, кыерсытуы бай хатыннары типкесендә йөргәнче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тотыну — 1. Берәр нәрсәгә кул белән ябышу. Берәр нәрсәне кулга алу мылтыгына тотынды. Берәр нәрсәгә яки кешегә орыну, кагылу, тию 2. Бер беренең кулларыннан тоту 3. сөйл. Нин. б. эшне башкарырга, үтәргә керешү, башлау эшкә т. – тагын шул бөҗәкләргә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төртү — 1. Берәр нәрсәнең очлы башы белән орыну, җиңелчә кадау. Кем. б. игътибарын берәр нәрсәгә юнәлтү яки ишарә итү өчен аңа акрын гына кагылу 2. Берәр нәрсәне икенче нәрсәгә тидерү, терәү 3. күч. (Башны) түбәнгә ию, аска карау 4. күч. Ятышсыз, авыр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
